Tradita e rrobaqepësisë së ‘Veshjes së të dielës’: Një shpjegim
Gjatë kulmit të skllavërisë në Amerikë, mesha e të dielës dhe dy palë rroba ishin shpeshherë liria e vetme që komunitetet e skllavëruara gëzonin. Një nga këto palë rroba ishte e rezervuar vetëm për t’u veshur në kishë. Dhe ndërsa shumë e trajtonin mënyrën e tyre të veshjes si shenjë të përulësisë ndaj Zotit, për të tjerët ajo u shndërrua në një mundësi për të prezantuar sa më mirë veten e tyre dhe për të shfaqur stilin e tyre madhështor. Kjo është edhe gjeneza e termit ‘Veshja e të dielës’. Është një traditë e trashëguar brez pas brezi në komunitetet me ngjyrë në të gjithë botën dhe ende vazhdon të ndikojë në krijimtarinë moderne.
Georgia, USA, 1899; Pittsburgh, USA, 1941; Aitutaki, The Cook Islands; Kingston, Jamaica; Douala, Cameroon; Harlem, New York; Harlem, New York; Ikutha, Kenya; Mar Lodj, Senegal; Kensington, London; Brixton, London; Malakula, Vanuatu; Matuku, Fiji; Mahajanga, Madagascar; Mulago, Uganda; Nevis; Saint Croix, Virgin Islands; South Carolina, USA; Vieux Fort, St. Lucia; Soufriere, St. Lucia © Alamy
“Kisha ishte një mundësi shpëtimi për komunitetet me ngjyrë [në një kohë kur ata] nuk kishin asnjë shpresë tjetër”, shprehet Karen Binns, drejtore krijimtarie dhe stiliste nga Nju Jorku. Por ideja e prezantimit të versionit më të mirë të vetvetes një të diel ishte një koncept që i tejkalonte komunitetet me ngjyrë të Amerikës. Për kuratoren e V&A Africa Fashion exhibition Dr. Christine Checinska, me origjinë afro-karaibiane e rritur në Mbretërinë e Bashkuar, “Veshja e të dielës ishte pjesë e përjavshme e fëmijërisë – rrobat duhet të laheshin dhe të hekuroseshin, këpucët duhet të lustroheshin dhe flokët duheshin krehur ‘me kujdes’”.
Omoyemi Akerele, themeluese dhe Drejtore Ekzekutive e Lagos Fashion Week dhe Style House Files, na tregon për një përvojë të ngjashme dhe shpjegon se në Nigeri, ky ritual i të dielës shtrihej përtej klasës shoqërore ose statusit ekonomik. “Njerëzit kishin qëllime në jetët e tyre dhe një zgjatim i natyrshëm i kësaj ishte edhe shprehja e vetvetes nëpërmjet stilit të veshjes. Ata përpiqeshin për më të mirën – pavarësisht të ardhurave të tyre”.
Në ditët e sotme, një koncept që lindi nga një histori traumatike si një mënyrë e shpalljes së vlerës së njerëzve me ngjyrë dhe e kundërshtimit të stereotipit se ata ishin të shkujdesur, është shndërruar në një burim frymëzimi dhe feste për shumë stilistë. Stilisti Christopher John Rogers përdori koleksionin e tij SS19 për t’u bërë homazh kostumeve ekstravagante që njerëzit vishnin kur shkonin në kishë, të cilat ai i kishte parë gjatë fëmijërisë së tij në Luizianë, Shtetet e Bashkuara. Në koleksionin e saj, (Always) Wear Your Best On A Sunday, fotografja afrikano-jugore Alice Mann analizon lidhjen midis modës dhe adhurimit në kishë në komunitetet e diasporës së njerëzve me ngjyrë. Gjithashtu, fotografja nga Londra Katie Wagget, në librin e saj Sunday Best, portretizon kodet e veshjeve dhe të besimit. Ndërsa As We See It – një libër që eksploron konceptin e vështrimit të njerëzve me ngjyrë në art dhe prezanton në mënyrë të qartë imazhet e shkrepura nga Dario Calmese, që kanë në qendër Lana Turner, një personalitet shoqëror i Harlemit si dhe anëtare e shquar e kishës historike Abyssinian Baptist Church të Harlemit.
Megjithatë, për komunitetin me ngjyrë, veshja e të dielës nuk është e kufizuar vetëm me vajtjen në kishë. Përkundrazi, shprehet Akerele, “Veshja e të dielës është shndërruar në një stil jetese”.
Yelena Grelet është gazetare e pavarur që jeton në Londër
