“The Swimmers”: Udhëtimi i Yusra Mardinit nga një varkë refugjatësh në Lojërat Olimpike
Nuk ka shumë njerëz që të kenë bërë një film për jetën e tyre. As që të kenë ndërmarrë një udhëtim të pakonceptueshëm nga një vend i shkatërruar nga lufta si Siria në Berlin me gomone të vogël mbi ujëra të trazuara, dhe që më pas të kenë kaluar tri orë duke e tërhequr atë drejt bregut për shkak të avarisë së motorit në mes të udhëtimit. Por jo të gjithë janë Yusra Mardini. Një ditë para intervistës sonë, 24-vjeçarja shkeli në tapetin e kuq në Londër për premierën e filmit “The Swimmers”, një film emocionues që bën fjalë për udhëtimin e tmerrshëm të Mardinit dhe motrës së saj, Sarës, nga Damasku në Evropë në 2015 dhe më pas në Lojërat Olimpike 2016 në Rio, ku Mardini garoi në sportin e notit për ekipin olimpik të refugjatëve.
Si fëmijë, Mardini nuk e ka pëlqyer ujin, gjë që është disi ironike, duke pasur parasysh se vjen nga një familje notarësh. Por babai, Ezzati, që është edhe trajneri i saj, e nxiti që t’i bashkohej këtij sporti që në moshë të re. “Ankohesha për ujin e ftohtë ose qaja, sepse nuk doja të notoja. Por gradualisht fillova ta dua dhe të isha më konkurruese”, kujton ajo duke buzëqeshur. Në moshën nëntëvjeçare ajo filloi ta merrte më seriozisht këtë sport; studioi teknikat e Michael Phelps dhe shpejt u shndërrua në një atlete të arrirë, duke garuar në të gjithë botën.
Më pas, në vitin 2011 në vendlindjen e saj në Siri shpërtheu lufta, duke marrë jetët e mbi 300.000 civilëve dhe duke detyruar mbi 13.5 milionë sirianë të largoheshin nga shtëpitë e tyre. Gjëja më e rëndësishme për familjen e saj, thotë Mardini, ishte “përpjekja për t’u ndierë përsëri normale” ndërsa lëviznin nga një apartament në tjetrin pasi shtëpia e tyre në Damask u shkatërrua.
Terrori i luftës së vazhdueshme bëri që Mardini, e cila atëherë ishte 17 vjeç, së bashku me motrën e saj, Sarën, dhe dy kushërinjtë e tyre, të ndërmerrnin udhëtimin e rrezikshëm për në Gjermani, duke lënë pas prindërit. Për të shpjeguar arsyet e kësaj zgjedhjeje, Mardini thotë se do të preferonin “të rrezikonin gjithçka edhe një herë, sesa të vazhdonin të rrezikonin çdo ditë, duke mos e ditur se çfarë do të ndodhte më pas”.
Udhëtimi i saj i rrezikshëm u bë nëpërmjet detit Egje nga Turqia në Greqi, së bashku me 18 persona të tjerë në një gomone që mund të mbante deri në shtatë veta, dhe më pas nëpërmjet transportit rrugor për në Gjermani. Ky është një nga momentet më të frikshme në film. “Ishte gjithçka shumë realiste”, thotë Mardini për skenën. “Dhe gjithashtu shumë emocionale”. Motori u fik në mes të udhëtimit dhe motrat Mardini u hodhën në det dhe e tërhoqën gomonen në breg, duke mposhtur erën dhe dallgët për tri orë me radhë. Mardini shpjegon se vetëm një aspekt i udhëtimit nuk pasqyron të vërtetën në film: në realitet, motrat nuk ishin të lidhura me litar rreth belit për t’i penguar që t’i merrte dallga tutje.
Për fat të mirë, ato mbërritën në Berlin ku morën statusin e refugjatit. Aty gjetëm bekimet e vërteta. Ndërsa ishin në qendrën e refugjatëve, vajzat notonin në një pishinë të qytetit sa herë që ishte e mundur, “e vetmja gjë që më bëri të ndihesha sikur isha përsëri në shtëpi”, thotë Mardini. Falë një trajneri vendas, Sven Spannekrebs, Mardini u bë pjesë e ekipit të refugjatëve për sportin e notit në lojërat olimpike të Rios dhe Tokios.
Sot, Mardini vazhdon të ushtrojë sportin e notit, duke përdorur edhe platformën e saj për të hedhur dritë mbi krizën e refugjatëve. Në vitin 2017 ajo u bë ambasadorja më e re e vullnetit të mirë për UNHCR-në. Megjithatë, udhëtimi i motrës së saj ishte më i trazuar. Në vitin 2018, Sara dhe vullnetarë të tjerë u arrestuan në ishullin grek të Lesbos për ndihmën e dhënë refugjatëve që po përjetonin të njëjtin udhëtim të tmerrshëm përtej detit. Amnesty International i quajti akuzat “të padrejta dhe të pabaza”. Pavarësisht kësaj – në kohën e publikimit të këtij artikulli – Sara është ende në proces gjyqësor. “Për një refugjat që ka përjetuar atë udhëtim, është diçka shumë e guximshme që të kthehet dhe të ndihmojë vullnetarisht”, thotë Mardini. Ajo shpreson se filmi jo vetëm që do të rrisë ndërgjegjësimin për gjendjen e vështirë të motrës së saj, por gjithashtu do të ndryshojë perceptimin e botës për personat e zhvendosur dhe do t’i inkurajojë njerëzit t’i trajtojnë ata me më shumë dhembshuri, sepse “të jesh refugjat nuk është diçka e keqe; por nuk është diçka që ti zgjedh të jesh i tillë”.
Iana Murray është gazetare e pavarur e kulturës me origjinë skoceze-filipinase që jeton në Londër, artikujt e së cilës janë botuar në revista si “GQ”, “Vulture”, “W Magazine” e shumë ë tjera