“Le të krijojmë një botë që i përfshin të gjithë, nëpërmjet projektimit dhe aksesueshmërisë”
Unë jetoj në një botë që nuk është e projektuar për mua.
Si një person me aftësi të kufizuara, pavarësia dhe shumë prej veprimeve të mia kufizohen nga projektimi i vendeve, hapësirave dhe produkteve. Kjo vërehet më shumë kur i afrohem një dere automatike dhe ajo nuk hapet pasi sensori është vendosur në një lartësi specifike. Ose, kur përpiqem të porosis një kafe dhe banaku është aq i lartë sa banakieri nuk mund të më shohë dhe fillon të thërrasë, “Tjetri, ju lutem!”. Unë nuk mund të kem akses tek asnjëra, megjithatë njëra shërben për të garantuar sigurinë e fëmijëve dhe tjetra për t’u mundësuar banakierëve qëndrimin në këmbë për të bërë kafe. Megjithatë, të dyja shërbejnë si një rikujtesë që vendet, hapësirat dhe produktet shpesh krijohen sipas pëlqimit dhe përvojës së projektuesve, gjë që do të thotë se ata hamendësojnë se kush do t’i përdorë produktet e tyre, kush jeton në botën tonë dhe kush punon si banakier.
“Mospërputhja” midis meje dhe mjedisit tim nuk është unike. Mendoni pak për një palë gërshërë që mund të përdoren vetëm nga personat djathtakë ose për temperaturën standarde të zyrave që u krijua sipas normës metabolike të një personi mesatar në gjendje qetësie. Ishte viti 2019 kur për herë të parë u krijuan këpucët e baletit me majë që iu përshtatën tonalitet të lëkurës së njerëzve me ngjyrë dhe racave të përziera. Në mesin e një pandemie, testet e antigjenëve apo testet e fluksit lateral nuk janë të aksesueshme nga personat që janë të verbër dhe maskat mbeten një pengesë për komunitetin e personave të shurdhër.
A ka ndonjë mënyrë për ta ndryshuar të gjithë këtë? Le të krijojmë një botë që përfshin këdo, nëpërmjet projektimit dhe aksesueshmërisë.
Unë e përkufizoj aksesueshmërinë si një praktikë të vazhdueshme dhe evoluese që arrihet përmes pjesëmarrjes së qëllimshme, kuptimplotë dhe të ndërthurur të personave që janë ndierë të përjashtuar. Unë besoj se nëse projektojmë një botë më të aksesueshme, do të krijojmë edhe një botë më të drejtë. Zgjidhjet e aksesueshme nuk u japin personave me aftësi të kufizuara thjesht një mundësi veprimi, por ato përmirësojnë shumë jetën tonë.
Për shembull, a e dini se dërgimi i mesazheve me tekst u projektua fillimisht për komunitetin e personave të shurdhër? Mesazhi i parë me tekst u dërgua në vitin 1992 dhe u krijua nga Matti Makkonen si një metodë e aksesueshme për personat e shurdhër për të komunikuar me njëri-tjetrin dhe me komunitetin e personave jo me aftësi të kufizuara. Sot, dërgimi i mesazheve me tekst është shërbimi më i përdorur celular në botë me 22 miliardë mesazhe të dërguara në ditë. (Këto të dhëna madje nuk përfshijnë as mundësitë e dërgimit të mesazheve nëpërmjet Snapchat, Instagram, WhatsApp dhe TikTok).
Unë mendoj se novacioni gjendet në tabanin e komuniteteve të papërfshira, por nga t’ia nisim? Ky është plani im:
- Aftësia e kufizuar nuk është një fjalë e pistë. Thuajeni fjalën “Aftësi e kufizuar” dhe shmangini eufemizmat.
- Mbështetni artistët dhe aktivistët me aftësi të kufizuara si: Christine Sun Kim, Rosie Jones, Chella Man, Éabha Wall dhe Dr Rosaleen McDonagh
- Ne nuk jemi të vetëdijshëm për gjërat që nuk i dimë. Në shkollë, në shtëpi, në kinema, në një telefonatë në Zoom apo në punë, pyesni gjithmonë veten “a është kjo e aksesueshme”?
Sinéad Burke është një shkrimtare, akademike dhe aktiviste me aftësi të kufizuara që jeton në Dublin. @tiltingthelens