Regjisori nigerian që përdor AI për të luftuar diskriminimin në bazë të moshës në industrinë e modës
Mosha duket se nuk ka shumë vend në modë. Nëse mendojmë për sfilatat e modës, ka të ngjarë që të vetmet imazhe që na vijnë ndërmend janë ato të modeleve të reja, shpesh tepër të holla dhe kryesisht të bardha; lëkura e përsosur dhe e hidratuar e të cilave duket pothuajse e kristalizuar me kalimin e kohës. E njëjta gjë vlen edhe për fushatat reklamuese, stendat e afishimit dhe editorialet e modës.
Por, çka nëse protagonistë mund të jenë të moshuarit apo thjesht më të moshuarit? Fashion Show For Seniors, një seri fotografish nga regjisori dhe artisti nigerian Malik Afegbua përpiqet t’i përgjigjet pikërisht kësaj pyetjeje.
Imazhet janë në thelb një homazh për pleqërinë dhe paraqesin modele afrikane me flokë të thinjur dhe fytyra të rrudhura që ecin nëpër pasarelë të mbështjella me shalle e stoli të bukura dhe gele të detajuara(një lloj mbulesë koke e veshur kryesisht në Afrikën Perëndimore) dhe fila (kapelë e butë për meshkuj). Efekti i përgjithshëm është tërheqës dhe mahnitës, me modelet krenare për moshën e tyre.
E vetmja gjë është se këta nuk janë njerëz të vërtetë. Afegbua përdor inteligjencën artificiale për të ndjellë këtë botë paralele të modës, një mënyrë, sipas fjalëve të tij, për të treguar se si teknologjia mund të sfidojë stereotipet dhe të nxisë biseda të reja rreth çështjeve të tilla si diskriminimi në bazë të moshës.
“Unë jam gjithmonë duke u përpjekur të gjej mënyra të reja për të treguar histori”, thotë ai nga shtëpia e tij në Lagos, Nigeri. “Inteligjenca artificiale po dëshmon të jetë një mjet i shkëlqyer për ta bërë këtë, sepse mund të ndihmojë në krijimin e gjërave që nuk ekzistojnë, ashtu si modelet e moshuara në pasarelë, sado haptas të duken. Unë e shoh atë si një mënyrë për të ndryshuar perceptimet”.
Fashion Show For Seniors, e cila e bëri Afegbua një hit në Instagram dhe të famshëm në rrjetet sociale në fillim të vitit 2023, është pjesë e një sipërmarrjeje më të madhe të quajtur The Elder Series, e krijuar për të zhbërë stereotipet për të moshuarit, si dhe për t’u bërë homazh fytyrave dhe trupave afrikanë. Ashtu si me sfilatat e modës, projekti i paraqet gjyshërit dhe gjyshet dixhitale me veshje shumëngjyrëshe dhe të bukura të frymëzuara nga tradita sartoriale nigeriane dhe moda afro-futuriste.
Afegbua thotë se u frymëzua nga nëna e tij. “Vitin e kaluar ajo pësoi një goditje në tru. Ishte vërtet e vështirë, sepse gjithmonë kemi qenë shumë afër”, thotë ai. “Ndodhi që isha duke imagjinuar një vend ku ajo do të ishte e lumtur dhe kështu fillova të punoja për këtë projekt. Mendova se këto imazhe do ta bënin atë dhe ndoshta edhe njerëzit e tjerë të buzëqeshnin. Prej aty evoluoi në një dëshirë për t’u dhënë zë të moshuarve dhe të margjinalizuarve, për t’i bërë ata të ndihen të dukshëm”.
Kur u pyet nëse ai mendon se AI është mënyra e vetme për të arritur atë dukshmëri, Afegbua përgjigjet me një “po” të madhe. “Nëse do të shkoja në një studio produksioni dhe do të propozoja të vendosja një grup të moshuarish në pasarelë, ata do ta merrnin si shaka”, shpjegon ai. “Por meqenëse ky është një produkt i përfunduar, ju mund të shihni se sa të mrekullueshëm duken dhe se si e gjithë kjo është në të vërtetë e mundur, kështu që është më e lehtë ta kanalizoni bisedën në një drejtim të ri dhe të thoni ‘po, kjo mund të bëhet’”.
Afegbua beson se AI mund të jetë një mjet i fuqishëm për artin në përgjithësi. “Teknologjia do të vazhdojë të përmirësohet. Pra, pse të mos e përqafojmë atë? Si artist, kjo mund të të ndihmojë të arrish më shpejt në destinacionin tënd, me një kthjelltësi më të theksuar”, shton ai.
Në të njëjtën kohë, vëren ai, krijuesit me ngjyrë mund të përdorin gjithashtu AI për ta përmirësuar atë. “Kur kërkoni për ‘Black woman in a fashion show’ në softuerin e AI, imazhet që kam krijuar mund të shfaqen, sepse ato tani janë pjesë e sistemit. Kjo mund të zgjerojë mënyrën se si portretizohemi në aspektin dixhital, që do të thotë përfaqësim më të mirë. E shoh si një marrëdhënie të destinuar të bëhet më e fortë”, përfundon ai.
Marianna Cerini është shkrimtare e pavarur që shkruan për revistat “Conde Nast Traveler”, “BBC Travel”, “CNN Style” dhe “Fortune”
